Ukrayna savaşı tüm şiddetiyle sürerken nükleer gerilimin pik noktasında olduğu bir dönemde, Rusya sınırına 300 km uzaklıktaki Vilnius’ta, NATO liderleri bir araya geliyor. Başta Rusya olmak üzere tarafların tehditvari nükleer söylemlerini sıklaştırması ve tehlikenin boyutu zirveyi tarihi en önemli görüşmelerinden biri haline getirirken, İttifak’ın üyeleri, birbirinden farklı ajandalar ve fikir ayrılıklarıyla yekvücut imajından uzak bir görüntü sergiliyor. NATO’nun dağılan Varşova Paktı üyelerini İttifak’a entegre etmesi ve Rusya sınırına doğru genişlemesi, nükleer gerilimin tırmanmasındaki en büyük etmen olarak kabul görüyor. Nitekim toplantının en önemli maddelerinden Ukrayna’nın birliğe entegrasyonuna, diğer üyelerin aksine ABD ve Almanya, nükleer savaş tehdidi bahanesiyle karşı çıkıyor. İttifak’ın Hint-Pasifik’te faaliyetlerini artırma ve Çin’e karşı pozisyon alma çabasını ise Fransa baltalıyor. Rusya’ya karşı sert tedbirlerin alınmasını talep eden Polonya ve diğer Baltık ülkeleri ise, savunma harcamalarının en az yüzde 2’ye çıkarılması kararına mesafeli yaklaşıyor.
Zirve öncesi Rusya’nın Smolensk Nükleer Tesisi yakınlarına NATO füzesi düştüğü iddiaları ve Moskova cephesinden gelen tehditler nükleer gerilimi had safhaya çıkardı. Rusya Güvenlik Konseyi Başkanı Yardımcısı Dmitri Medvedev, Telegram kanalında yaptığı paylaşımla Ukrayna’yı ve Doğu Avrupa’yı bölgelerinde bulunan nükleer santrallere saldırmakla tehdit etti. Önceki günlerde Rusya Belarus’a nükleer başlık konuşlandırmış, Rusya lideri Vladimir Putin, “Ülkeme yönelik tehdit gördüğüm anda silahları kullanırım” demişti. ABD Başkanı Joe Biden ise nükleer silah kullanma (Nükleer Armageddon) riskinin 1962’deki ‘Küba Füze Krizi’nden bu yana en yüksek seviyede olduğunu söylemişti.
NATO sınırlarında 502 gündür devam eden Ukrayna savaşı ve alınacak aksiyonlar toplantının ana gündem maddelerinden biri. Doğu Avrupa ülkeleri Vilnius’taki zirvede Kiev’e bir yol haritası sunulması gerektiğini söylerken, ABD ve Almanya, söz konusu adımın İttifak’ı Rusya ile nükleer savaşa sürükleyebileceği bahanesiyle, öneriye muhalif bir tutum sergiliyor. 2008 yılında Bükreş’te NATO üyeleri Kiev’in NATO’ya üye olacağını teyit etmişti. Söz konusu zirvede bu taahhüdün tekrarlanacağı düşünülüyor. Diğer yandan, nükleer savaş tehdidi gündemdeyken, ABD’nin “İsveç’in üyeliğini ajandasında üst sıralara” çıkarması eleştirilen bir husus olarak dikkat çekiyor
Bunun yanı sıra zirvede üye ülkelerinin gayrı safi yurt içi hasılalarının ‘en az yüzde 2’sini savunma harcamalarına ayırma yönünde taahhütte bulunması da öngörülüyor. Fakat aralarında Lüksemburg, Kanada ve İtalya’nın da olduğu ülkelerin bir önceki taahhütlerini henüz yerine getiremediği, 31 üye ülkeden sadece 11’inin ‘en az yüzde 2’ hedefine ulaşabileceği tahmin ediliyor. Söz konusu kararın başta Baltık ülkeleri olmak üzere, ekonomik darboğazdaki Avrupa ülkelerini zorlayabileceği düşünülüyor.
Polonya ve diğer Baltık ülkeleri için öncelikli gündem, Ukrayna savaşının akabinde, Rus tehdidine karşı daha sert tedbirlerin alınması. Rusya saldırısına karşı nasıl hareket edileceğinin görüşüleceği zirvede, “direnç bölgesi” olarak kabul edilen Rusya sınırındaki ülkeler, daha fazla askeri yardım talebinde bulunacak.
